Ayak bileklerinin şişmesi, aşırı halsizlik ve nefes darlığı kalp yetmezliği belirtileri arasında en sık görülenleri olmasına karşın belirtiler kişiden kişiye göre farklılıklar gösterebilir, fark edilemeyecek kadar hafif olabilir veya ciddi bir sorun yaşanana kadar herhangi bir belirti görülmeyebilir.

Ayrıca bu belirtiler daha sık rastlanan diğer rahatsızlıklarla karıştırılabilir ya da gerçekten başka bir hastalığın belirtisi olarak ortaya çıkabilir. Örneğin nefes darlığı demir eksikliğine, aşırı halsizlik yine demir eksikliğine veya depresyona bağlı olarak oluşabilir.

Kalp yetmezliğinin erken tespit edilebilmesi, özellikle yüksek tansiyonu bulunanların düzenli olarak kontrol yaptırmaları ile mümkündür.

Kalp Yetmezliği Belirtileri ve Bu Belirtilerin Nedenleri

Nefes Darlığı: Kalp yetmezliğine bağlı nefes darlığı genellikle kişinin herhangi bir fiziksel aktivite yapmasına gerek kalmadan, dinlendir haldeyken görülür. Hatta nefes darlığı kişiyi uykusundan uyandıracak kadar şiddetli olabilir.

Uykudan yorgun kalkmak, sabah saatlerinde aşırı kaygılı ve sinirli olmak kalp yetmezliğine bağlı nefes darlığına işaret ediyor olabilir.

Nefes darlığı kanın, kalp yetmezliği nedeniyle akciğerlerden kalbe kanı taşıyan damarlardan (pulmoner venler) gerektiği gibi ve tamamen geçememesi nedeniyle görülür. Bu durum akciğerlerde sıvı birikime yol açabilir.

Öksürük ve Hırıltılı Nefes Alma: Kalp yetmezliği nedeniyle görülen öksürük inatçıdır ve pembe renkli, az miktarda kan içeren balgamla birlikte görülebilir. Bunun nedeni yukarıda bahsedilen, damarlardan akciğerlere doğru olan sıvı akışının artması ve akciğerlerde sıvı birikmeye başlamasıdır.

Aşırı Halsizlik: Halsizlik kişinin rutin aktivitelerini yapmasına engel olacak kadar şiddetli olabilir. Ofise gitmek, markete gitmek, 5-10 merdiven çıkmak, çanta taşımak zorlaşabilir.

Halsizliğin nedeni kalbin fonksiyonlarını tam olarak yerine getirememesi nedeniyle organlara ve diğer dokulara yeterince oksijen taşınamamasıdır. Sistem bu durumu fark ettiğinde kaslara oksijen taşımak yerine mevcut kanı beyin gibi daha hayati organlara yönlendirir.

İştah Kaybı ve Mide Bulantısı: Son öğünü yedikten uzun zaman sonra bile dolu ve tok hissetmek, sürekli ve nedensiz mide bulantısı kalp yetmezliği belirtisi olabilir. Bu belirtilerin nedeni sindirim sistemine ihtiyaç duyulandan az kan gitmesi ve bu durumun sindirim sorunlarına yol açmasıdır.

Zihin Karışıklığı: Kalp tam olarak çalışamadığında sodyum gibi kandaki önemli bileşenlerin seviyeleri dalgalanma halinde olduğu için hafızanın zayıflaması, bilişsel yeteneğin azalması ve düşünce silsilesi bozuklukları gibi sorunlar görülebilir.

Çarpıntı: Kalp vücudun her noktasına yeterince kan pompalayabilmek için fazladan çalışmak zorunda kalabilir. Bu fazla mesai bir süre sonra kalp çarpıntısına yol açar.

Kalp Yetmezliği Nedenleri Nelerdir?

Kalp yetmezliği kalbin fazla çalışmasına veya zayıflamasına yol açan sağlık sorunlarının bir araya gelmesiyle oluşur. Örneğin uzun süre devam eden yüksek tansiyon (hipertansiyon) kalbe aşırı yük bindirdiği için bir süre sonra kalp yetmezliğine neden olabilir.

Genellikle kalıtımsal olarak görülen kalp kası zayıflığı, tedavi edilmeyen anemi, trioid bezlerinin aşırı aktif olması kalp yetmezliğinin diğer arasındadır.

Bu nedenlere ek olarak kalp yetmezliği nedenleri arasında gösterilen sağlık sorunları şunlardır;

Aritmi: Kalp atışı düzensizse veya kalp normalden hızlı atıyorsa kalbin tam olarak dolması ve boşalması mümkün olmaz. Bu durum devam ederse kalp kasının zayıflamasına yol açabilir.

Kalp ritim bozuklukları arasında en sık görüleni olan “atriyal fibrilasyon” damarların kan pıhtısı nedeniyle tıkanmasına yol açabilir. Bu durum felcin başlıca nedenidir ancak bazı insanlarda felç yerine kalp yetmezliğine yol açabilmektedir.

Hasarlı Kalp Kapakçıkları: Kalbe doğru ve kalpten dışarı olan kan akşını düzenleyen 4 kapakçıktan herhangi birinde yaşanan problemler kalbin normalden daha fazla çalışmasına neden olur ve buna bağlı olarak kalp yetmezliği oluşabilir.

Kalp Kası İltihabı (Miyokardit): Viral enfeksiyona bağlı olarak oluşan kalp kası iltihabı kalp yetmezliği nedenleri arasındadır ancak nispeten daha nadir olarak görülür.

Doğuştan Gelen Sorunlar: Kalbinde delikle dünyaya gelen bebeklerde kalbin sağ ve sol kısmı normalde olduğu gibi bir arada çalışamaz. Bir tarafa (genellikle kalbin sağ tarafına) aşırı yük binmesine neden olan bu durum yıllar sonra, bazen onlarca yıl sonra kalp yetmezliğine yol açabilir. Bu tip kalp delikleri ameliyatla kapatılabilmektedir.

Kalp Yetmezliği Riskini Artıran Diğer Durumlar

Yukarıdaki listeye ek olarak bazı sağlık sorunlarının kalp yetmezliği riskini artırdığı bilinmektedir.

Kalp Krizi: Daha önce kalp krizi geçirmiş hastaların düzenli olarak kontrol edilmesi kalp kasında meydana gelen hasarın belirlenebilmesi ve olası kalp yetmezliğinin önlenebilmesi adına önemlidir.

Diyabet: Kontrol altına alınamayan diyabet damar tıkanıklığına, dolayısıyla kalp yetmezliğine yol açabilir. Ayrıca bazı diyabet ilaçlarının kalp yetmezliği riskini artırdığı bilinmektedir. Diyabet ilacı kullanıyorsanız bu konu hakkında doktorunuzdan bilgi alabilirsiniz.

Kalp Yetmezliği Tedavisi Nasıl Yapılır?

İlaç Tedavisi: Kalp yetmezliğine yol açan sorunlar ilaç kombinasyonlarıyla kontrol altına alınabilir. Örneğin damarları genişleterek kan akışını kolaylaştıran, bu sayede tansiyonu düşüren ilaçlar kalbin üzerindeki ekstra yükün azaltılmasına yardımcıdır. Yada kalp kasını güçlendiren ve çarpıntıyı önleyen ilaçlar kalp yetmezliğinin belirtilerini kontrol altında tutmak için kullanılabilir.

Bu ilaçlara ek olarak vücudun sıvı tutmasını önleyen ve kalp yetmezliğine bağlı olarak akciğerlerde oluşan ödemin atılmasına yardımcı dirüetik ilaçlar (idrar söktürücü) kullanılabilir. Hangi ilaçların ne kadar süreyle kullanılacağı kalp yetmezliğinin nedenine bağlı olarak değişmektedir.

Ameliyat: Cerrahi müdahale kalp yetmezliğinin tedavisinde en çok kullanılan yöntem değildir ancak doktorunuz yetmezliğin nedenine çözüm olacağından eminse ameliyat önerebilir.

Ayrıca ileri düzeyde ve beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesi, ilaç ve yaşam tarzında yapılan değişiklerle tedavi edilemeyen kalp yetmezliğinin tedavisi için tek seçenek ameliyat olabilir.

Kalp yetmezliği tedavisi için yapılan cerrahi müdahaleler sorunun nedenine bağlı olarak farklılıklar gösterir. Örneğin tıkanan damar veya damalar nedeniyle kalp normalden daha fazla çalışmak zorunda kalıyorsa damarları açmak ve kan akışının normalde dönmesini sağlamak için damara “stent” takılabilir.

“Koroner arter bypass” tıkalı ve sorunlu damalara tekrar eski fonksiyonlarını kazandırmak için kullanılan bir diğer yöntemdir. Bu ameliyatta vücudun başka bir noktasından alınan (genellikle bacaklardan) sağlıklı damarlar tıkalı damarlarla birleştirilerek sorunlu damar bypass edilir ve kanın yeni damarı kullanması sağlanır. Bypass ameliyatının etkili olabilmesi için hastanın beslenme programının düzenlenmesi, tükettiği yağ ve kolesterol oranının azaltılması son derece önemlidir.

“Kalp nakli” ilerleyici özellikte olan (progresif) ve çok şiddetli kalp yetmezliğinde kullanılan bir yöntemdir. Ancak ülkemizde organ bağışı oranının az olması kalp nakli operasyonlarının sınırlı düzeyde kalmasına neden olmaktadır.

Yaşam Tarzında Yapılması Gereken Değişiklikler

Yaşam tarzının ve beslenme alışkanlıklarının düzenlenmesi kalp yetmezliği belirtilerinin kontrol altına alınabilmesi için son derece önemlidir. Hatta bu değişikler tedavi sürecinin en önemli noktasıdır.

Sigarayı Bırakın: Sigara içmek sağlıklı bir insanda kan basıncının yükselmesine, damarların tahrip olmasına ve kanla birlikte taşınan oksijen miktarının azalmasına yol açar.

Sigaranın bu olumsuz etkileri kalp yetmezliği sorunu bulunan kişilerde katlanarak artar. Bu yüzden sigarayı bırakmak veya 2. el sigara dumanından kaçınmak (duman altı olmamak) alınması gereken en önemli tedbirdir.

Tuzu Sınırlayın: Fazla tuz (sodyum) tüketimi vücudun sıvı tutmasına, vücuttaki fazla sıvı ise kalbin normalden daha çok çalışmasına neden olur. Bunun sonucu olarak bacaklarda, ayak bileklerinde ve ayaklarda şişme görülebilir. Özellikle yüksek tansiyonu olanlara önerilen tuz tüketimi günde 1.5, maksimum 2 çay kaşığı kadardır.

Kolesterolünüzü Kontrol Edin: Tuzu azaltmanın yanı sıra yağı azaltmak ve kolesterolü kontrol altında tutmak kalp yetmezliğinden korunmak için önerilen beslenme tavsiyeleri arasında ilk sıralarda geliyor. Özellikle trans yağ içeren hazır gıdalardan ve fast food ürünlerden uzak durun.

Diğer Öneriler: Daha çok hareket etmek, stresin azaltılması, alkolün bırakılması ve düzenli uyku kalp yetmezliğinin tedavisinde ve kalp yetmezliğinden korunmak uzmanların verdiği diğer öneriler arasında yer alıyor.